Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir yıl önce Türkiye ve Birleşmiş Milletler'in aracılık ettiği anlaşmayı Temmuz ayında uzatmayı reddetmişti.

Rusya, Rusya'nın gıda ve gübre ihracatının önündeki engelleri kaldırmayı vaat eden paralel bir anlaşmanın yerine getirilmediğinden şikayetçi oldu. Geçen yıldan bu yana rekor miktarda buğday sevk etmesine rağmen nakliye ve sigorta üzerindeki kısıtlamaların tarımsal ticarete engel olduğunu söyledi.

Liderler, Rusya Devlet Başkanı'nın ikametgahının bulunduğu Karadeniz kenti Soçi'de buluşacak ve dünya gıda tedarikine yönelik görüşmelerde yoğun bir tempo sürüyor.

Toplantı, 18 aydan uzun süredir devam eden savaşın ve Ukrayna'nın son karşı saldırısının olduğu bir ortamda gerçekleşiyor.

Son gelişmede, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy Pazar günü yaptığı açıklamada, Savunma Bakanı Oleksii Reznikov'un bu hafta görevden alınacağını söyledi. Zelenskyy, işin "yeni yaklaşımlar gerektirdiğini" söyledi ancak detay vermedi. Reznikov Pazartesi günü istifa mektubunun bir fotoğrafını yayınladı.

Putin'in tahıl girişiminden çekilmesinden bu yana Erdoğan defalarca Afrika, Orta Doğu ve Asya'nın bazı bölgelerinde gıda krizini önlemeye yardımcı olacak düzenlemeleri yenileme sözü verdi. Ukrayna ve Rusya, gelişmekte olan ülkelerin güvendiği buğday, arpa, ayçiçek yağı ve diğer malların başlıca tedarikçileridir.

Ukrayna sevkiyatlarını organize eden İstanbul'daki Ortak Koordinasyon Merkezi'nden elde edilen veriler, Ukrayna'dan gelen tahılın %57'sinin gelişmekte olan ülkelere gittiğini, ilk hedefin ise gıdanın neredeyse dörtte birini alan Çin olduğunu gösteriyor.

Rusya, Ukrayna'nın Karadeniz'deki ana liman bölgesi olan Odesa bölgesine defalarca saldırdı. Pazartesi günü Ukrayna hava kuvvetleri, Odea ve Dnipropetrovsk bölgelerini hedef alan 32 İHA'dan 23'ünü yakaladığını açıkladı ancak geçen İHA'ların neden olduğu hasarı belirtmedi.

Türkiye cumhurbaşkanı, Ukrayna'da 18 ay süren savaş sırasında Putin'le yakın bağlarını sürdürdü. Türkiye, Rusya'nın işgalinin ardından Batı'nın Rusya'ya uyguladığı yaptırımlara katılmadı ve Rusya'nın denizaşırı ticaretinde ana ticaret ortağı ve lojistik merkez olarak ortaya çıktı.

Ancak NATO üyesi Türkiye de silah göndererek, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy ile görüşerek ve Kiev'in NATO'ya katılım hedefini destekleyerek Ukrayna'ya destek verdi.

Erdoğan, Temmuz ayında beş Ukraynalı komutanın evlerine dönmesine izin vererek Moskova'yı kızdırmıştı. Askerler Rusya tarafından esir alınmış ve savaş süresince orada kalmaları şartıyla Türkiye'ye teslim edilmişti.

Her ikisi de yirmi yılı aşkın süredir iktidarda olan otoriter liderler Putin ve Erdoğan'ın, Putin'in desteğini sunan ilk büyük lider olduğu 2016'da Erdoğan'a karşı yapılan başarısız darbenin ardından gelişen yakın bir ilişki içinde olduğu söyleniyor.

Soçi zirvesi, Rusya ve Türkiye dışişleri bakanları arasında Perşembe günü yapılan ve Rusya'nın Ukrayna'nın Karadeniz ihracatının yeniden başlaması için Batı'nın atması gereken eylemlerin bir listesini sunduğu görüşmelerin ardından geldi.

Erdoğan, Putin'in tutumuna sempati duyduğunu belirtti. Temmuz ayında Putin'in Karadeniz anlaşmasıyla ilgili "Batılı ülkelerden belirli beklentileri" olduğunu ve "bu ülkelerin bu konuda harekete geçmesinin hayati önem taşıdığını" söyledi.

BM Genel Sekreteri António Guterres geçtiğimiz günlerde Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'a, Rusya'nın ihracatını küresel pazarlara ulaştırmayı ve Karadeniz girişiminin yeniden başlamasına izin vermeyi amaçlayan "somut teklifler" gönderdi. Ancak Lavrov, Moskova'nın mektuptan memnun olmadığını söyledi.

Türkiye'nin anlaşmayı canlandırma yönündeki "yoğun" çabalarını anlatan Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bunun "Rusya'nın konumunu ve isteklerini daha iyi anlamaya ve bunları karşılamaya çalışan bir süreç" olduğunu söyledi.